زمانی که شما اقدام به خرید سهام شرکتی می‌کنید، احتمالاً برایتان مهم است بدانید شرکت چقدر سود تقسیم می‌کند و فرآیند پرداخت سود سهام آن شرکت چگونه می‌باشد؟ افرادی که در بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند، غالباً از دو راه کلی کسب سود می‌کنند:
- از محل افزایش قیمت سهام خریداری شده (Capital Gain)
مثلاً اگر سهام شرکت الف در زمان خرید ۱۰۰ تومان باشد، چنانچه سرمایه‌گذار بتواند این سهم را به بیش از مبلغ خرید بفروشد، از این معامله (سرمایه گذاری) سود کرده است. به این روش، کسب عایدی سرمایه نیز گفته می‌شود.
- از محل سود قابل‌تقسیم شرکت (کسب سود سالانه به‌عنوان فرآیند پرداخت سود سهام)
این سود همان سود نقدی است که میزان آن بستگی به سیاست‌های کلی تقسیم سود شرکت دارد. البته باید بدانیم، همه شرکتها سود ده نبوده و قادر به پرداخت سود نقدی نیستند. تعدادی دیگر نیز سود خود را به‌منظور پیشرفت طرح‌های توسعه انباشته می‌کنند و تقسیم سود محدودی دارند. در مطلب پیش رو قصد داریم فرآیند پرداخت سود سهام را جزئی‌تر شرح دهیم. بد نیست نخست با مفهوم سود خالص و سود قابل تقسیم آشنا شویم.
سود خالص
بر اساس ماده ۲۳۷ قانون تجارت منظور از سود خالص شرکت در هرسالی مالی عبارت است از درآمد همان سال مالی منهای کلیه هزینه‌ها، استهلاک‌ها و ذخیره‌ها.
سود قابل تقسیم
بر اساس ماده ۲۳۹ قانون تجارت منظور از سود قابل‌تقسیم؛ سود خالص سال مالی شرکت منهای زیان‌های سال‌های مالی قبل و اندوخته قانونی مذکور و سایر اندوخته‌های اختیاری به‌علاوه سود قابل‌تقسیم سال‌های قبل که تقسیم‌نشده است. لازم به ذکر است در مبلغ نهایی سود، مالیات نیز باید کسر شود. در نتیجه پس از کسر مواردی که قانون بر آنها تأکید دارد باقی‌مانده به‌عنوان سود قابل‌تقسیم خواهد بود. باید به این نکته هم توجه داشت که شرکتی که سود ده باشد باید حتماً ۱۰ درصد از سود قابل‌تقسیم را تقسیم نماید و درصورتی‌که زیان انباشته در شرکت وجود داشته بر اساس قانون امکان تقسیم هیچ مقداری از سود ممکن نخواهد بود. پس سود قابل‌تقسیم، سودی است که:
- ابتدا زیان انباشته احتمالی سال‌های قبل از آن کسر شود
- سپس اندوخته قانونی و اندوخته‌های اختیاری در صورت لزوم کسر شود
- باقی‌مانده هر چه ماند سود قابل‌تقسیم است.
به‌عبارت‌دیگر، شرکت درصورتی‌که می‌تواند سود تقسیم کند که در پایان سال مالی سود انباشته داشته باشد. اگر شرکتی طی یک سال مالی زیان داشته باشد، ولی در پایان سال مالی با در نظر گرفتن زیان آن سال، بازهم دارای سود انباشته باشد، می‌تواند سود تقسیم کند. حال که با مفهوم سود نقدی یا همان DPS آشنا شدیم بهتر است به نحوه تصویب مبلغ این سود و پرداخت آن بپردازیم.
تصویب سود نقدی چطور انجام می‌شود؟
صورت های مالی شرکتها همراه با گزارش حسابرس مستقل، در مجمع عمومی عادی سالیانه که سالی یک بار برگزار می‌شود، در اختیار سهامداران شرکت قرار می‌گیرد. لازم به توضیح است طبق ماده ۷۸ قانون تجارت برای رسمیت اجلاس مجمع عمومی عادی، حضور حداقل بیش از نصف سهامداران دارای حق رأی الزامی است. چنانچه در دعوت اول حدنصاب مذکور حاصل نشود، جلسه بعدی (دوم) با حضور هر عده از صاحبان سهام دارای حق رأی رسمیت خواهد داشت و مصوبات آن نیز قانونی است؛ منوط به اینکه در دعوت دوم نتیجه دعوت اول (عدم تشکیل آن) قید شده باشد. دستور کار اصلی این مجمع، تصویب صورت‌های مالی توسط سهامداران شرکت است؛ یعنی بعد از قرائت گزارش حسابرس مستقل و توضیحات مدیران شرکت در مورد کارهای انجام‌شده و برنامه‌های آتی، تصویب صورت‌های مالی به رأی گذاشته می‌شود. تصویب صورت‌های مالی، یعنی سهامداران به‌نوعی عملکرد مدیران شرکت را تائید کرده‌اند. بعد از تصویب صورت‌های مالی، نوبت تصویب مقدار سود تقسیمی می‌رسد. هیئت مدیره شرکت با توجه به مقدار سود، وضع نقدینگی شرکت، برنامه‌های آتی و سایر موارد، مقدار سود تقسیمی را به مجمع پیشنهاد می‌کند. رکن تصمیم‌گیرنده برای تصویب مقدار سود تقسیمی، مجمع عمومی عادی سالیانه است. مجمع امکان دارد همان سود تقسیمی پیشنهاد شده توسط هیئت مدیره را تصویب کند، یا سودی غیر از آن.
سود تقسیمی چقدر باید باشد؟
بر اساس ماده ۸۶ قانون تجارت مجمع عمومی عادی می‌تواند نسبت به کلیه امور شرکت به‌جز آنچه در صلاحیت مجمع عمومی مؤسس و فوق‌العاده است تصمیم بگیرد بر این اساس تصمیم‌گیری در خصوص سود قابل‌تقسیم بر عهده مجمع عمومی است.
سود نقدی هر سهم شرکت به چه سهامدارانی تعلق می‌گیرد؟
سود هرسهم به سهامداری تعلق می‌گیرد که در تاریخ برگزاری مجمع عمومی سالیانه شرکت، مالک آن سهم باشد؛ بنابراین زمان خرید یا فروش سهام ملاک نیست. شما حتی اگر دو روز قبل از برگزاری مجمع، سهام شرکت را بخرید و در زمان برگزاری مجمع، سهامدار شرکت باشید، سود نقدی به شما تعلق می‌گیرد
در شرکت‌های سهامی عام در چه صورت سود سهام به سهامداران پرداخت می‌شود؟
در این شرکتها پرداخت سود سهام، مشروط به وجود سود قابل‌تقسیم و تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام در مورد تقسیم سود است.
نحوه و فرآیند پرداخت سود سهام شرکت
عموماً مجامع بسیاری از شرکت‌های بورسی از خرداد تا پایان مرداد برگزار می‌گردد. همانطور که می‌دانیم طبق قانون تجارت، شرکتها موظف هستند، حداکثر ۸ ماه پس از تصویب سود نقدی در مجمع، نسبت به پرداخت آن به سهامداران اقدام نمایند. نحوه پرداخت سود سهام در مجمع عمومی و یا جلسه هیئت مدیره باید مشخص شود. پرداخت می‌تواند به‌صورت نقدی و یا غیر نقدی باشد. بعضاً مشاهده‌شده سود سهام از طریق تحویل کالاهای تولیدشده شرکت به سهامداران پرداخت‌شده و یا بخشی از سود سهام نقداً بین صاحبان سهام توزیع‌شده و بخش دیگری از سود سهام تأمین وجوه سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکت رسیده و به‌این‌ترتیب تهاتر و تسویه صورت گرفته است. در اساسنامه شرکتها می‌توان مهلت کوتاه‌تری برای پرداخت سود سهام تعیین کرد. بعضی شرکتها پس از انقضای مهلت هشت‌ماهه نیز از پرداخت سود سهم به سهامداران خودداری می‌کنند. سهامداران با توجه به مفاد قانون، می‌توانند در صورت دیرکرد پرداخت سود نقدی مطالبه رسمی خود را با ارسال اظهارنامه قانونی اعلام کنند و مشمول خسارت تأخیر تأدیه شوند. البته عدم پرداخت سود سهام توسط مدیران به‌هیچ‌عنوان اجباری و دارای وجه کیفری نیست و سهامداران برای وصول مطالبات خود ناشی از سود سهام فقط می‌توانند اموال شرکت را توقیف کنند.
برای اطلاع از نحوه دریافت سود نقدی هر سهم شرکت (DPS)، به کجا باید مراجعه کرد؟
برای اطلاع از مبلغ و نحوه دریافت DPS هر شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، می‌توانید اطلاعیه شرکت را در سایت codal.ir پیدا کنید و یا با امور سهام شرکت مربوطه ارتباط برقرار کرد. افرادی که به‌تازگی سهامداری یک شرکت را تجربه می‌کنند و با مراحل دریافت سود آشنایی ندارند باید بدانند فرایند پرداخت سود سهام و زمان آن در مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت اعلام می‌شود، چنانچه یک شرکت در مجمع تاریخ واریز سود سهام را اعلام ننماید موظف است به‌محض روشن شدن تاریخ دقیق اطلاعیه آن را از طریق سامانه کدال منتشر نماید تا در اختیار سهامداران قرار گیرد. گفتنی است در مواردی هم شرکت پیش از برگزاری مجمع زمان‌بندی پرداخت سود را از طریق کدال اعلام می‌نماید. در میان سهامداران یک شرکت افرادی هستند که سال‌های متمادی به دلیل عدم آگاهی از چگونگی دریافت سود موفق به دریافت سود سهام خود نشده‌اند؛ هر شرکتی که سهام آن در بورس و فرابورس معامله می‌شود بخشی به نام امور سهام دارند که افراد حاضر در آن مسئول پاسخگویی به سؤالات و ابهامات سهامداران هستند. از این رو سهامداران قدیمی می‌توانند برای دریافت سود خود با امور سهام شرکت مربوطه تماس حاصل نمایند و مراحل قانونی جهت دریافت سود خود را جویا شوند. برای دریافت شماره تلفن امور سهام کافی است عبارت امور سهام شرکت؟ را جستوجو کنید تا شماره آن از طریق سایت اصلی شرکت در اختیار شما قرار گیرد «اطلاعیه پرداخت سود سهام در سامانه کدال با عنوان زمان‌بندی پرداخت سود دوره ۱۲ ماهه منتهی به تاریخ قرار می‌گیرد».
روش‌های مختلف پرداخت سود سهام
پس از تصویب سود نقدی سهام یک شرکت در مجمع سالیانه، باید منتظر ماند تا زمان توزیع سود فرا رسد. گاهی شرکت در اطلاعیه زمان‌بندی پرداخت سود، از سهامداران درخواست می‌کند تا شماره‌حساب بانکی خود، همراه با کد بورسی به ایمیل شرکت ارسال یا برای امور سهام شرکت فکس نمایند. در این حالت پس از دریافت مشخصات و شماره‌حساب شما، سود تعلق‌گرفته به‌حساب شما در موعد مقرر واریز می‌شود. هرچند در غالب موارد، شرکتها، بانک موردنظر خود جهت پرداخت سود به سهامداران معرفی می‌کنند. شما با در دست داشتن کارت شناسایی و کد سهامداری به بانک مراجعه می‌کنید. با تکمیل فرم دریافت سود نقدی شرکت در بانک، شما می‌توانید سود تعلق‌گرفته را به‌صورت نقدی دریافت کنید یا درخواست کنید آن را به‌حساب شما واریز نمایند.
